«Το έργο αυτό συμβολίζει την πράσινη μετάβαση εντός αλλά και εκτός συνόρων. Είναι το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη συνολικά. Παράγει ενέργεια που καλύπτει τις ανάγκες 75.000 νοικοκυριών. Απαλλάσσει τον πλανήτη από 300.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα», δήλωσε ο Πρωθυπουργός στα εγκαίνια του φωτοβολταϊκού πάρκου του ομίλου Ελληνικά Πετρέλαια στην Κοζάνη.

«Η Ελλάδα θα γίνει πρωταγωνίστρια στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Θα υιοθετήσει νέες καινοτόμες τεχνολογίες, όπως τα αιολικά στη θάλασσα. Είμαστε έτοιμοι να καταθέσουμε το σχετικό νομικό πλαίσιο που θα προσδιορίζουμε τον τρόπο αδειοδότησης και υλοποίησης έργων μεγάλης κλίμακας ως προς τα αιολικά στη θάλασσα. Ταυτόχρονα, όμως, θα εξασφαλίσουμε ότι τα έργα αυτά ΑΠΕ θα γίνουν σε περιοχές όπου δεν θα έχουμε έντονες συγκρούσεις με τοπικές κοινωνίες», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, επισημαίνοντας πως στόχος είναι «να μετατρέψουμε την πράσινη ενέργεια από ένα θεωρητικό σχέδιο σε μία πραγματική αναπτυξιακή ευκαιρία για τη χώρα μας».

Θα προχωρήσουμε ταχύτατα σε νομοθετικές παρεμβάσεις για την αδειοδοτική επιτάχυνση και τη χωροταξική τακτοποίηση ΑΠΕ

«Αυτό το οποίο οφείλουμε να κάνουμε αυτή τη στιγμή -και αυτή είναι η κατεύθυνση που έχω δώσει στο Υπουργείο- είναι ταχύτατα να προχωρήσουμε σε νομοθετικές παρεμβάσεις που να αφορούν την αδειοδοτική επιτάχυνση, αλλά και τη χωροταξική τακτοποίηση όλων αυτών των σχεδίων ώστε να προχωρήσουν με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα. Θα το ξαναπώ ακόμα μια φορά: οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είτε μιλάμε για την αιολική ενέργεια, είτε μιλάμε πρωτίστως για την ηλιακή ενέργεια, είναι σήμερα η φθηνότερη και η ασφαλέστερη μορφή ενέργειας την οποία μπορούμε να παράγουμε», σημείωσε ο Πρωθυπουργός.

Προσωρινό μέτρο η αύξηση παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη τα επόμενα δύο χρόνια

Αναφερόμενος στον λιγνίτη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε ως προσωρινό μέτρο την αύξηση της παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη την επόμενη διετία, αυξάνοντας την εξόρυξη κατά 50% ώστε να μειωθεί βραχυπρόθεσμα η εξάρτηση από το φυσικό αέριο. Υπογράμμισε ωστόσο ότι αυτό δεν ανατρέπει στο ελάχιστο τον σχεδιασμό για την πράσινη μετάβαση, ούτε αλλάζει τα πραγματικά δεδομένα για τον λιγνίτη.

«Είναι τουλάχιστον προκλητικό να χύνουν κάποιοι κροκοδείλια δάκρυα. Κάποιοι κλαίνε για τον λιγνίτη όταν δεν έκαναν ουσιαστικά τίποτα για να προετοιμάσουν την περιοχή για τη μέρα μετά το λιγνίτη. Ο λιγνίτης είναι ακριβός και ρυπογόνος. Υπό κανονικές συνθήκες πολύ ακριβότερος από το φυσικό αέριο. Πάντα ακριβότερος από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας λόγω των πολύ υψηλών δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων. Και έπρεπε να συμβεί ένας πόλεμος αυτού του μεγέθους που οδήγησε το φυσικό αέριο σχεδόν σε δεκαπλάσια τιμή για να γίνει προσωρινά -το τονίζω- προσωρινά πιο φθηνή η παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη», τόνισε ο Πρωθυπουργός.

«Σε μία αχαρτογράφητη συγκυρία η πολιτική μας οφείλει να είναι ευέλικτη. Και οι όποιες μικρές, διορθωτικές παρεμβάσεις γίνουν στο Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας και Κλίματος, αγαπητέ μου Υπουργέ, σε καμία περίπτωση -θα το τονίσω αυτό- δεν θα θέσουν σε αμφισβήτηση τους φιλόδοξους στόχους που έχουμε θέσει για τη μείωση των εκπομπών του αερίου του θερμοκηπίου κατά 55% το 2030 και βέβαια την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050», υπογράμμισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

«Ναι, για την επόμενη διετία σίγουρα είναι λογικό να αυξήσουμε την παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη, μεγιστοποιώντας, αυξάνοντας κατά 50% την εξόρυξή του ώστε να μειώσουμε βραχυπρόθεσμα την εξάρτησή μας από το φυσικό αέριο. Αυτό είναι ένα προσωρινό μέτρο», επεσήμανε ο κ. Μητσοτάκης.

Επιτάχυνση των διαδικασιών για την υλοποίηση του Σχεδίου της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης

«Αυτό το οποίο θέλω να επαναλάβω είναι ότι αυτή η προσαρμογή του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα δεν καθυστερεί, δεν αναβάλλει και δεν μειώνει σε καμία περίπτωση όλες τις δράσεις του προγράμματος για τη δίκαιη μετάβαση που συνοδεύει την πολιτική της απολιγνιτοποίησης. Διότι αυτή είναι μία στρατηγική επιλογή, είναι μία επιλογή αδιαπραγμάτευτη», αποσαφήνισε ο Πρωθυπουργός στην ομιλία του.

«Στα πλαίσια των σχεδίων μας για τη δίκαιη μετάβαση ειδικά προγράμματα του ΟΑΕΔ στηρίζουν τοπικές επιχειρήσεις. Είναι προγράμματα ύψους 60 εκατομμυρίων ευρώ για να προσλάβουν 5.500 εργαζόμενους. Επειδή εμείς είμαστε μια κυβέρνηση που ό,τι λέμε θέλουμε και να το κάνουμε, έχω ζητήσει από τον αρμόδιο Αναπληρωτή Υπουργό, τον κ. Παπαθανάση, ο οποίος έχει και τη συνολική εποπτεία του Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης, τη μέγιστη δυνατή επιτάχυνση όλων των διαδικασιών ώστε τα πολύ φιλόδοξα σχέδια τα οποία έχουμε αυτή τη στιγμή αποτυπωμένα στο χαρτί να μπορούν να υλοποιηθούν και στην πράξη», ανέφερε ακόμα ο Πρωθυπουργός.

Θα εξακολουθούμε να επιδοτούμε τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου για να μειώσουμε, όσο είναι δυνατόν, τις επιπτώσεις στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών

«Είναι φανερό ότι καμία παγκόσμια πυρκαγιά αυτής της έκτασης δεν μπορεί να σβήσει, μόνο με εθνικά μέσα. Γι’ αυτό και η Ελλάδα πρωτοστατεί στη διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής πολιτικής, για την ενιαία προμήθεια και αποθήκευση φυσικού αερίου και για τον καθορισμό μιας ανώτατης τιμής στη χονδρεμπορική αγορά του φυσικού αερίου, καθώς -όπως ξέρετε καλά- το μεγαλύτερο πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι η σύνδεση της πολύ υψηλής τιμής του φυσικού αερίου με τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτή η σύνδεση είναι που συμπαρασύρει τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας προς τα πάνω και δυστυχώς οδηγεί στην επιβάρυνση λογαριασμών για νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη. Όλη η Ευρώπη αντιμετωπίζει σήμερα τα ίδια προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας», τόνισε ο Πρωθυπουργός.

«Έχουμε χαράξει τις δικές μας εθνικές γραμμές άμυνας. Γνωρίζετε ότι κάθε μήνα επιδοτούμε λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και θα εξακολουθούμε να το κάνουμε για να μειώσουμε, όσο είναι δυνατόν και όσο μας το επιτρέπουν τα δημοσιονομικά μας περιθώρια, τη σημαντική αυτή επίπτωση στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μας. Ταυτόχρονα, βέβαια, φροντίζουμε και για την επόμενη και τη μεθεπόμενη μέρα. Ανοιγόμαστε σε άλλες πηγές υγροποιημένου αερίου, μελετάμε και είμαστε έτοιμοι -εφόσον χρειαστεί- να προσθέσουμε μία νέα πλωτή δεξαμενή αποθήκευσης φυσικού αερίου στη Ρεβυθούσα», πρόσθεσε.

«Και ταυτόχρονα -και αυτή είναι, ίσως, η πιο σημαντική πτυχή της πολιτικής μας- επιταχύνουμε όσο μπορούμε περισσότερο την αδειοδότηση και την εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα μας», συμπλήρωσε ο Πρωθυπουργός.

Ο κ. Μητσοτάκης είχε την ευκαιρία να ξεναγηθεί στο πάρκο και να συνομιλήσει με ανθρώπους που εργάστηκαν για την κατασκευή του.

Μετά την εκδήλωση, ο Κυριάκος Μητσοτάκης συναντήθηκε με αντιπροσωπεία των παραγωγών γούνας, συνομίλησε μαζί τους για προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος λόγω των κυρώσεων που έχει επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία και για τα αιτήματά τους.

Ένα νέο ενεργειακό μοντέλο για τη δίκαιη μετάβαση

Στην εκδήλωση για τα εγκαίνια του πάρκου ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, δήλωσε: «Εγκαινιάζουμε σήμερα ένα εμβληματικό έργο που αποτελεί ορόσημο για την πράσινη μετάβαση της χώρας μας και τον δυναμικό μετασχηματισμό της Δυτικής Μακεδονίας και των λιγνιτικών περιοχών μας. Στο νέο ενεργειακό μοντέλο που προωθεί η κυβέρνησή μας, η Κοζάνη και η Δυτική Μακεδονία βρίσκονται στο επίκεντρο, με την υλοποίηση σημαντικών επενδύσεων που θα εξασφαλίσουν όρους βιώσιμης και κοινωνικά δίκαιης ανάπτυξης στη μεταλιγνιτική εποχή.

Η πράσινη ενέργεια που θα παράγεται εδώ θα μπορεί να καλύψει τις ανάγκες των 300.000 κατοίκων όλης της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας σε ποσοστό άνω του 60%, ενώ η χώρα μας θα εξοικονομεί έως και 70 εκατ. ευρώ τον χρόνο, αποφεύγοντας αντίστοιχες εισαγωγές φυσικού αερίου. Μέσα στο νέο γεωπολιτικό τοπίο, έργα σαν και αυτό υπογραμμίζουν ότι η ενίσχυση της ενεργειακής μας ανταγωνιστικότητας ταυτίζεται με την αξιοποίηση του πλούσιου ηλιακού και αιολικού δυναμικού της πατρίδας μας».

Ο Αναπληρωτής Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Νίκος Παπαθανάσης δήλωσε: «Η Ελλάδα αλλάζει το παραγωγικό της μοντέλο προς ένα πράσινο και βιώσιμο μέλλον.Το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο που εγκαινιάζουμε σήμερα αποτελεί μία ακόμη σημαντική επένδυση του Ομίλου ΕΛΠΕ που θα συμβάλει έμπρακτα στον στόχο μας για την ταχεία διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της χώρας.

Η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου ανοίγει ένα μεγάλο επενδυτικό πεδίο για την επιχειρηματικότητα στις λιγνιτικές περιοχές. Για την προσέλκυση νέων επενδύσεων, προβλέψαμε μια σειρά από κίνητρα που περιλαμβάνουν ταχεία αδειοδότηση, διακριτό καθεστώς ενίσχυσης στον νέο Αναπτυξιακό Νόμο με προσαυξημένες ενισχύσεις για τις περιοχές Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης και επιχορήγηση για επενδυτικά σχέδια επιχειρήσεων όλων των μεγεθών. Μέσα από στοχευμένα Προγράμματα για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, της απασχόλησης και της ενεργειακής μετάβασης, θα διοχετευθούν 7 δισεκατομμύρια ευρώ από δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους προς το σκοπό της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών».

«Στοχεύουμε σε έναν πιο ολοκληρωμένο Όμιλο παραγωγής και εμπορίας όλων των σύγχρονων μορφών ενέργειας, που θα πρωτοστατεί στις εξελίξεις, ενισχύοντας και την αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Επισπεύδουμε τον ενεργειακό μετασχηματισμό και στηρίζουμε τη μετάβαση σε προηγμένες και μηδενικών εκπομπών μορφές ενέργειας, αλλά παράλληλα εκσυγχρονίζουμε και την πετυχημένη βασική μας δραστηριότητα», σημείωσε από την πλευρά του ο Διευθύνων Σύμβουλος των ΕΛΠΕ, Ανδρέας Σιάμισιης. «Στον Όμιλο ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, με άξονα το στρατηγικό σχέδιο “Όραμα 2025” υλοποιούμε ένα από τα μεγαλύτερα επενδυτικά προγράμματα στην Ελλάδα, στοχεύοντας σε δραστική μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος κατά 50% μέχρι το 2030, ώστε να συμβάλουμε ουσιαστικά και στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης», προσέθεσε.

«Κύριε Πρωθυπουργέ, είχαμε προ καιρού εκφράσει τη φιλοδοξία να καταστεί η Ελλάδα πρότυπο πράσινης ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια και σήμερα το αποδεικνύουμε στην πράξη ότι αυτό το ζητούμενο αποτελεί ξεκάθαρη στρατηγική επιλογή, όχι μόνο για την κυβέρνηση, αλλά και για το μεγαλύτερο ενεργειακό όμιλο της χώρας, τα ΕΛΠΕ. Σε αυτήν την κατεύθυνση θα συνεχίσουμε να βάζουμε και τη δική μας σφραγίδα, υλοποιώντας με προσήλωση τον ενεργειακό και ψηφιακό μετασχηματισμό σε όλες τις εγκαταστάσεις και δραστηριότητές μας», δήλωσε ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου των ΕΛΠΕ, Γιάννης Παπαθανασίου.

«Το πρώτο μεγάλο βήμα προς την ενεργειακή μετάβαση έγινε. Και το όραμά μας δεν σταματά εδώ. Συνεχίζουμε να στηρίζουμε με την ενέργειά μας ένα βιώσιμο μέλλον για τον πλανήτη, τα παιδιά μας, για όλους εμάς», ανέφερε ο Γενικός Διευθυντής Στρατηγικού Σχεδιασμού του Ομίλου ΕΛΠΕ, Γιώργος Αλεξόπουλος.

Η ταυτότητα της επένδυσης – Μία από τις μεγαλύτερες φωτοβολταϊκές μονάδες στην Ευρώπη

Το φωτοβολταϊκό πάρκο στην Κοζάνη είναι η μεγαλύτερη εν λειτουργία μονάδα ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Ελλάδα και μία από τις μεγαλύτερες φωτοβολταϊκές μονάδες στην Ευρώπη, καθώς η εγκατεστημένη ισχύς της ανέρχεται στα 203 μεγαβάτ.

Η μονάδα έχει τη δυνατότητα να παράγει 350 γιγαβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας ανά έτος, ποσότητα που ισοδυναμεί με τις ανάγκες 75.000 νοικοκυριών, ενώ οι ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της χώρας μας θα μειωθούν κατά 300.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα, συμβάλλοντας στον στρατηγικό στόχο του πράσινου μετασχηματισμού της οικονομίας.

Η επένδυση για την υλοποίηση του έργου ανήλθε σε 130 εκατομμύρια ευρώ. Το έργο ανακοινώθηκε τον Μάρτιο του 2020 και, παρά τις αντιξοότητες που προκάλεσε η πανδημία, ολοκληρώθηκε σε μόλις δύο χρόνια.

Το συγκρότημα αποτελείται από 18 επιμέρους πάρκα, εσωτερικό οδικό δίκτυο μήκους 4,5 χιλιομέτρων, έναν υποσταθμό υψηλής τάσης και 13,3 χλμ. γραμμών μεταφοράς ισχύος υψηλής τάσης.

Για την κατασκευή του δημιουργήθηκαν 350 θέσεις εργασίας, ενώ για τη λειτουργία του πάρκου θα απορροφηθούν δεκάδες εργαζόμενοι από την τοπική κοινότητα. Παράλληλα, εκτιμάται ότι το έργο θα συνεισφέρει στην τοπική κοινωνία 500.000 ευρώ ετησίως σε όμορους Δήμους και οικιακούς καταναλωτές.

Περίπου το 1/3 της συνολικής έκτασης των 4.400 στρεμμάτων στην οποία αναπτύχθηκε το πάρκο της Κοζάνης θα επιστραφεί στον τοπικό πρωτογενή τομέα ώστε να αξιοποιηθεί για κτηνοτροφία.

Το άλμα προς τις ΑΠΕ την τελευταία διετία

Στην Ελλάδα λειτουργούν αυτή τη στιγμή περισσότερες από 17.000 μονάδες που αξιοποιούν «πράσινες» μορφές ενέργειας και η αθροιστική εγκατεστημένη ισχύς τους υπερβαίνει τα 8.600 μεγαβάτ. Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα υποστηρίζει έμπρακτα τις ΑΠΕ, υπερκαλύπτοντας τους στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αλλά και για την ενεργειακή αποδοτικότητα που συχνά ξεπερνούν τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς, τοποθετώντας την Ελλάδα στην πρώτη γραμμή της πράσινης μετάβασης στην ΕΕ.

Συγκεκριμένα, η στρατηγική για το 2030 προβλέπει 35% μερίδιο ΑΠΕ στην τελική ακαθάριστη κατανάλωση ενέργειας, αντί του ευρωπαϊκού στόχου για 32%, και 38% βελτίωση ενεργειακής απόδοσης, αντί του ευρωπαϊκού στόχου για 32,5%.

Η παραγωγή και ο αριθμός των μονάδων ΑΠΕ αυξήθηκε δραστικά τα τελευταία δυόμισι χρόνια, καθώς η Ελλάδα στράφηκε αποφασιστικά στην ανάπτυξη των εγχώριων ηλεκτροπαραγωγικών δυνατοτήτων ώστε να μειώσει το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα και να αυξήσει τον βαθμό της ενεργειακής της αυτάρκειας.

Είχε προηγηθεί μία τετραετία στασιμότητας, καθότι μεταξύ 2015 και 2018 προστέθηκαν στο δίκτυο μόνο 123 έργα, με αποτέλεσμα η ποσοστιαία αύξηση των ΑΠΕ να μην ξεπεράσει ούτε μία χρονιά το 0,4% -μολονότι κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του 2010 είχε αναπτυχθεί σημαντική δυναμική και ο αριθμός των ΑΠΕ αυξανόταν σταθερά.

Στον αντίποδα, το 2019 αριθμός των ΑΠΕ αυξήθηκε κατά 2,2% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ ακολούθησε άνοδος της τάξης του 5,16% το 2020 και του 9,06% το 2021. Ενδεικτικό είναι ότι τα δύο τελευταία έτη ο κλάδος των ανανεώσιμων ενισχύθηκε με 2.143 έργα -αριθμός 17 και πλέον φορές μεγαλύτερος από αυτόν που καταγράφηκε την περίοδο 2015 έως 2018.

Η σωρευτική ισχύς των ΑΠΕ την τελευταία διετία ανήλθε κατά 2.107 μεγαβατώρες (αύξηση 33,5%), ενώ την τετραετία έως το 2018 μετά βίας είχαν προστεθεί περισσότερα από 805 μεγαβάτ.

Η τάση άνθισης των ΑΠΕ συνεχίζεται το 2022, καθώς ήδη έχουν τεθεί σε λειτουργία 381 έργα.

Δίκαιη μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης

Η ανάπτυξη του πάρκου στην Κοζάνη εντάσσεται στο ευρύτερο και πολύπλευρο σχέδιο για την σταδιακή αλλαγή αναπτυξιακού υποδείγματος στη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη. Το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης για αυτές τις περιοχές θα κινητοποιήσει δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις που υπολογίζεται ότι θα υπερβούν τα 7 δισεκατομμύρια ευρώ.

Ο σχεδιασμός δεν περιλαμβάνει μόνο έργα για την αξιοποίηση ενεργειακών πόρων ή την επανακατάρτιση του εργατικού δυναμικού, αλλά και για την περιβαλλοντική αναζωογόνηση των εδαφών όπου γινόταν εξόρυξη λιγνίτη. Μέσω του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα έχουν εξασφαλιστεί 300 εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για τον σκοπό αυτό, και η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας εκτιμά ότι θα αποκατασταθούν εκτάσεις άνω των 100.000 στρεμμάτων.

Στην εκδήλωση συμμετείχαν ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, ο Αναπληρωτής Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Νίκος Παπαθανάσης, ο Υφυπουργός αρμόδιος για θέματα Μεταφορών και βουλευτής Κοζάνης της ΝΔ Μιχάλης Παπαδόπουλος,
ο Πρόεδρος του ΔΣ των ΕΛΠΕ Γιάννης Παπαθανασίου, ο Διευθύνων Σύμβουλος των ΕΛΠΕ Ανδρέας Σιάμισιης, ο Γενικός Διευθυντής Στρατηγικού Σχεδιασμού των ΕΛΠΕ Γιώργος Αλεξόπουλος, ο Διευθυντής Ανάπτυξης των ΕΛΠΕ Σωτήρης Καπέλλος, η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών Αλεξάνδρα Σδούκου, ο Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας Γεώργιος Κασαπίδης, οι βουλευτές Κοζάνης της Νέας Δημοκρατίας Στάθης Κωνσταντινίδης, Παρασκευή Βρυζίδου και Γιώργος Αμανατίδης, ο βουλευτής Καστοριάς της ΝΔ Ζήσης Τζηκαλάγιας, ο βουλευτής Φλώρινας της ΝΔ Γιάννης Αντωνιάδης, ο Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, Κωστής Μουσουρούλης και η Επικεφαλής του Γραφείου του Πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη, Μαρία Αντωνίου.

Του Αργύρη Αργυριάδη

Δικηγόρου

www.alf.gr

Μεσούσης της πανδημικής κρίσης, το σύνολο των Ευρωπαϊκών χωρών βιώνουν – άλλη μια – ενεργειακή κρίση. Για πολλούς αναλυτές, οι συνέπειες της κρίσης αυτής θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί ή έστω μετριαστεί. Ακόμη περισσότεροι είναι εκείνοι που αμφισβητούν τις αισιόδοξες τοποθετήσεις των αρμόδιων (και μη) πολιτικών περί βραχύβιου φαινομένου. Όσο καθυστερούμε να εκπονήσουμε ένα συνεκτικό σχέδιο – απάντηση και σε αυτήν την κρίση, τόσο περισσότερο θα υπομένουμε τις συνέπειές της.

Τα αίτια της παρούσας ενεργειακής κρίσης είναι αρκετά και δεν έχουν αναδειχθεί σε όλη τους την έκταση. Η εκρηκτική ζήτηση που ακολούθησε τα πολύμηνα lockdowns είναι μια από τις αιτίες. Μάλιστα, αυτή ήταν η πιο προβλέψιμη. Δυστυχώς, τόσο σε εθνικό όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο δεν λήφθηκαν εγκαίρως τα απαραίτητα μέτρα.

Ωστόσο, η παγκόσμια αύξηση της ζήτησης – ιδίως στην Κίνα που οι «μηχανές» ξεκίνησαν να δουλεύουν εντατικά – δεν είναι η μόνη αιτία. Η Ευρώπη μπήκε στη χειμερινή περίοδο με χαμηλά αποθέματα φυσικού αερίου. Ταυτόχρονα, συρρικνώθηκε απροσδόκητα η εγχώρια παραγωγή ενέργειας σε χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Ολλανδία (καιρικά φαινόμενα δεν βοήθησαν στην προσδοκώμενη εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας) και η Γαλλία (παρουσιάστηκαν σημαντικά προβλήματα συντήρησης στα γαλλικά πυρηνικά εργοστάσια). Εξάλλου, η Ρωσία βρήκε την ευκαιρία να αυξήσει το πολιτικό της βάρος στην Ευρώπη υπενθυμίζοντας ότι αποτελεί τον κύριο τροφοδότη σε φυσικό αέριo αυξάνοντας ουσιαστικά τις τιμές.

Στο τέλος του 2021, σύμφωνα με το Bloomberg δεκάδες αμερικανικά δεξαμενόπλοια που μετέφεραν υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) κατευθύνονταν σε διάφορα λιμάνια της Ευρώπης. Στις αρχές Ιανουαρίου 2022, περισσότερα από 49 φορτία LNG των ΗΠΑ ταξίδευαν με προορισμό την Ευρώπη για να συνδράμουν τη γηραιά ήπειρο να αποφύγει μια πλήρη ενεργειακή κρίση στην έναρξη της χειμερινής περιόδου. Οι Αμερικανοί δημοσιογράφοι παραλλήλιζαν τις νηοπομπές των αμερικανικών δεξαμενόπλοιων LNG με εκείνες που προηγήθηκαν της απόβασης στη Νορμανδία τον Ιούνιο του 1944.

Το γεγονός, όμως, είναι ότι το μέσο ευρωπαϊκό νοικοκυριό αντιμετωπίζει λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου 1.850 ευρώ (2.100 $) το 2022, από 1.200 ευρώ το 2020, σύμφωνα με την Bank of America. Στην Ελλάδα ειδικότερα, το κόστος του φυσικού αερίου αυξήθηκε 180,9% σε σχέση με τον περασμένο Νοέμβριο, ενώ του πετρελαίου θέρμανσης ήταν αυξημένο κατά 45,2%. Στις αγορές ηλεκτρισμού της Ε.Ε. η μέση τιμή του ρεύματος για τη χώρα μας διαμορφώνεται στα 213 ευρώ/MWh. Τούτο σημαίνει ότι στην Ελλάδα έχουμε το δεύτερο ακριβότερο ρεύμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση! Τιμή δυσανάλογη τόσο των εισοδηματικών δυνατοτήτων των πολιτών όσο και του μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων. Η μόνη παρηγοριά είναι ότι – για την ώρα – αντιμετωπίζουμε σχετικά ήπιο χειμώνα.

Τα ανωτέρω γεγονότα κατέδειξαν με απόλυτη σαφήνεια την απουσία κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής στα ζητήματα ενέργειας. Κανένας σοβαρός σχεδιασμός. Καμία χάραξη στρατηγικής. Ακόμη και τώρα, που το πρόβλημα φθάνει στην κορύφωσή του, η πολυφωνία κυριαρχεί. Χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία (μεταξύ άλλων) ζητούν από κοινού δράση σε επίπεδο ΕΕ για την εφαρμογή στρατηγικών αποθεμάτων και την κοινή προμήθεια φυσικού αερίου, ενώ άλλες, όπως η Ουγγαρία και η Τσεχική Δημοκρατία θέλουν να επανεξεταστεί ο μηχανισμός του συστήματος εμπορίας εκπομπών (δηλαδή το ανώτατο όριο στις ποσότητες CO2 που μπορούν να εκπέμπουν η βιομηχανία και οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας), ενώ η Γαλλία ζητεί να ανοίξει η συζήτηση για τη μεταρρύθμιση του μηχανισμού τιμολόγησης της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας. Την ίδια ώρα, οι Ευρωπαϊκές Ενώσεις βιομηχανιών από τους κλάδους του τσιμέντου, του χάλυβα, του μετάλλου, του γυαλιού, του χαρτιού, των κεραμικών, των λιπασμάτων, των χημικών οι οποίες έχουν δει το κόστος της παραγωγής να εκτοξεύεται σε δυσθεώρητα ύψη, διαμαρτύρονται ότι η απουσία συλλογικής παρέμβασης τις οδηγεί στην καταστροφή.

Η Ελλάδα δεν αποτέλεσε την εξαίρεση στον ανωτέρω κανόνα. Βρέθηκε απροετοίμαστη, χωρίς στρατηγικά αποθέματα και δίχως ένα πλάνο εκτάκτου ανάγκης. Όπως και άλλες χώρες προσπαθεί να μετριάσει τις συνέπειες αδυνατώντας να λειτουργήσει προληπτικά και αποφασιστικά. Ωστόσο, και σε αυτόν τον τομέα παρουσιάζονται σημαντικές καθυστερήσεις και αβελτηρίες.

Κεντρική πολιτική της κυβέρνησης ήταν η χορήγηση επιδομάτων, ώστε να απορροφηθεί μέρος της αύξησης των τιμών της ενέργειας. Μάλιστα, τα επιδόματα αυτά διανέμονται αφειδώς, οριζόντια δίχως εισοδηματικά, κοινωνικά, τοπικά ή αναπτυξιακά κριτήρια. Είναι αυτή η μόνη λύση;

Εάν δούμε τι έκαναν τα άλλα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (περισσότερες πληροφορίες – επικαιροποιημένες μέχρι την 13.1.2022 - μπορεί ο αναγνώστης να βρει εδώ: https://www.bruegel.org/publications/datasets/national-policies-to-shield-consumers-from-rising-energy-prices/) μπορούμε να αντιληφθούμε ότι τα μέτρα κρατικής παρέμβασης ποικίλουν. Από τη μείωση του ΦΠΑ, τη θέσπιση αγορανομικών διατάξεων στη λιανική και χονδρική αγορά ενέργειας, την παρέμβαση στην αγορά μέσω κρατικά ελεγχόμενων εταιριών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ενέργειας, μέχρι τη θέσπιση έκτακτων κεφαλαιακών φόρων/εισφορών σε επιχειρήσεις που επωφελούνται από την ενεργειακή κρίση (ναι υπάρχουν και αυτές). Μάλιστα, οι μόνες χώρες που δεν μείωσαν μέχρι σήμερα το ΦΠΑ είναι η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, η Ρουμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Το επιχείρημα που ακούστηκε από επίσημα ελληνικά χείλη περί μη επίτευξης του δημοσιονομικού στόχου σε περίπτωση μείωσης του ΦΠΑ στην ενέργεια δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί από τα πράγματα. Η αναλογικότητα και ουδετερότητα του συγκεκριμένου φόρου μπορεί να διασφαλίσει μείωση ανάλογη της αύξησης που παρατηρείται στις τιμές ενέργειες δίχως να παρεκκλίνουμε του προϋπολογισμού. Η κυβέρνηση παρουσιάζει μια δυσεξήγητη εμμονή σε πανάκριβες επιδοματικές πολιτικές που ούτε τις συνέπειες της κρίσης αμβλύνουν σημαντικά ούτε τη δημοσιονομική σταθερότητα διασφαλίζουν. Υπάρχει ακόμη χρόνος να ακολουθήσουμε το παράδειγμα των υπόλοιπων κρατών…